اجلاسیه اولین همایش بین‌المللی الهیات مقاومت با حضور جمعی از اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد دوشنبه 17 شهریور 1404 در دانشکده الهیات و معارف اسلامی برگزار شد.
در این اجلاسیه حجت الاسلام و المسلمین حسن البغدادی عضو شورای مرکزی حزب الله، دکتر محمد علی ربانی مدیر کل همکاری‌های علمی و دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، دکتر جبار شجاعی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و دکتر علیرضا قائمی نیک و دکتر مرتضی مرتضوی کاخک عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی به ارائه مطلب پرداختند.
در این مراسم ابتدا دکتر عباس جوارشکیان دبیر علمی همایش الهیات مقاومت و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، ضمن تبریک ایام هفته وحدت و ولادت حضرت رسول صل الله علیه و آله و سلم، مهمترین علت تفرقه در جهان اسلام را استعمار و نقشه‌های تفرقه افکنانه نظام سلطه برای ملت‌های مسلمان دانست و مؤثرترین عامل دفع و ریشه‌کن شدن این تفرقه در بین ملل مسلمان را مقاومت در برابر نظام سلطه و استعمار معرفی نمود.
در ادامه دکتر محمد علی ربانی مدیر کل همکاری‌های علمی و دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با موضوع «الهیات مقاومت و فرصت‌های دیپلماسی» به ایراد سخن پرداخت.
دکتر ربانی مقاومت را نوعی سبک زندگی بدیل و متفاوت بر پایه عقاید، ارزش‌ها و باورها در برابر سبک زندگی مادی دانست و بیان نمود محور مقاومت نیز به عنوان یک کیان هویتی و یک مجموعه آگاهی‌بخش و هویت‌ساز منطقه‌ای و بین‌المللی بویژه پس از انقلاب اسلامی بسیاری از مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی را دستخوش تغییر کرده است که تا قبل از حوادث غزه در چارچوب ژئوپولتیک بر دو حوزه مقاومت اسلامی و منطقه‌ای متمرکز بود، و پس از حوادث غزه به دلیل توسعه جغرافیایی و مذهبی و پررنگ شدن ارزش‌های انسانی، فرهنگی و تمدنی آن، بر الهیات مقاومت تمرکز یافت.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: منطق الهیات بر کرامت ذاتی انسان، عدالت و نفی سلطه تمرکز دارد و دارای منطق تمدنی و آخرالزمانی است و در مسیر شکل‌گیری تمدن و نظم نوین تمدنی پیش می‌رود و
قابلیت تبدیل شدن به جنبشی جهانی و فراگیر ضد نظام سلطه را به دلیل رویکردهای فراقومی، فرامذهبی و جنبه‌های جهان شمول دارد.
وی ادامه داد هر چند مقاومت اسلامی ناظر به مواجهه جهان اسلام با نظام سلطه و استکبار بود و عمدتا رویکردهای مذهبی و دینی داشت، و موضوع فلسطین نقطه کانونی و مرکزی آن بشمار می رفت، اما امروزه هم فلسطین در رویکرد جدید فرامذهبی و انسانی نقطه کانونی است.
تحولات پس از جنگ در غزه بر گسترش گفتمان مقاومت در جهان، بین‌المللی شدن و تبدیل شدن آن به یک گفتمان جهانی، عقلانی و ایمانی، انسانی و ضد سلطه کمک کرد.
این گفتمان که عمدتا مردم پایه و متمرکز بر ظرفیت‌های نخبگانی است، توانست شبکهای گسترده و بی‌نظیر در جهان را شکل دهد.
تحولاتی که پس از حوادث غزه رخ داد، افکار عمومی را در سطح گسترده‌ای متوجه گفتمان و منطق مقاومت نموده است و فضای مناسبی جهت گفت و گوهای فرهنگی و دینی بویژه با نخبگان و اندیشمندان جهان از جمله در اروپا و آمریکا فراهم نموده است.
در بخش بعدی این مراسم حجت الاسلام والمسلمین حسن البغدادی عضو شورای مرکزی حزب الله با موضوع «الهیات مقاومت از جنگ بدر تا کنون» سخنرانی نمود.
وی گفت: سرانجام مقاومت صرفا نباید ختم به شهادت باشد هر چند که شهادت برترین جایگاه برای انسان است ولی ما مقاومت را برای زندگی می خواهیم یعنی باید آثار مقاومت در زندگی هم ساری و جاری باشد. مقاومت یک اندیشه و یک عقیده است برای مبارزه با ظلم و ستم.
آن چیزی که قرآن کریم در مورد اهل بدر(مسلمانان حاضر در جنگ بدر) میفرماید ایمان آنها به مقاومت و مبارزه با ظلم کفار بود و اینکه ایمان همراه با جهاد بوده است. لذا همیشه جهاد در کنار ایمان قرار می‌گیرد. یعنی کسی که به خداوند و راه او ایمان دارد قطعا باید با جهاد و مقاومت خود در مقابل دشمنان خدا گام بردارد.
وی عامل دیگر پیروزی در برابر دشمنان خدا را پیروی از رهبر دانست و گفت در جنگ بدر گرچه عده مسلمانان کم بود ولی به دلیل پیروی و اطاعت آنان از رهبری جامعه اسلامی توانستند به پیروزی برسند و در احد به جهت عدم اطاعت شکست خوردند. در زمان حضرت علی علیه السلام نیز به همین صورت بود و عدم اطاعت ملت از ایشان موجب شکست سپاه اسلام از معاویه شد. در دوران امام حسن و امام حسین علیهماالسلام نیز همینطور که به شهادت ایشان منجر شد. امروزه اطاعت از امام جامعه و از حضرت آیت الله خامنه‌ای بسیار اهمیت دارد.
عضو شورای مرکزی حزب الله آماده‌سازی را نیز از دیگر شروط پیروزی دانست و ادامه داد: امت اسلامی باید هم به آماده‌سازی تجهیزات و هم آماده‌سازی درونی یعنی اخلاص توجه کنند.
البغدادی توکل به خداوند متعال و اتحاد را عامل دیگر پیروزی معرفی نمود و گفت: باید جریان تقریب و تفاهم بین نخبگان و ملل جوامع اسلامی را تقویت کنیم.
در بخش دیگر این اجلاسیه دکتر علیرضا قائمی نیک عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی با موضوع «الهیات اجتماعی مقاومت: پیمان با ادیان ابراهیمی» به ایراد سخن پرداخت.
وی گفت: تکیه غرب و جبهه استکبار بر پیمان ابراهیم (که در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی تدوین یافته) برای پیشبرد ایدۀ عادی‌سازی روابط حکام کشورهای مسلمان با این رژیم و مقابله با جبهه مقاومت است. بنابراین در جبهه مقاومت باید به دنبال الهیات اجتماعی جایگزینی باشیم که توان مواجهه با الهیات سکولار و غربی را داشته باشد.
وی معتقد است یکی از حوزه‌هایی که می‌توانیم مورد توجه قرار دهیم، قلمروی پیوند مناسک اجتماعی شیعه یا اسلامی مثل مراسم زیارت اربعین، محرم و صفر و نظایر این‌ها به عنوان عنصر مقوم زندگی روزمره در ایران و کشورهای منطقه و پیوند آنها با ادیان ابراهیمی باشد.
از منظر الهیات اجتماعی مناسک دنیای اسلامی ظرفیت بزرگی ست که میتوان به مثابه یک قلمروی فرهنگی و اجتماعی مقاومت با ادیان ابراهیمی پیوند زد.
به تعبیر دیگر در مقابل پیمان ابراهیم که در واقع پیمان عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی ست و تأکید زیادی بر گسترش شکل خاصی از سبک زندگی غربی و سکولار وجود دارد، چنین ظرفیت‌هایی نیز وجود دارد که از حیث ارتباط ائمه معصومین با تاریخ انبیای الهی، ظرفیت تمدنی و تاریخی را برای احیای سبک زندگی مبتنی بر مقاومت در منطقه ایجاد کنیم.
دکتر جبار شجاعی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام دیگر سخنران این اجلاسیه بود که با موضوع « چالش‌های جهانی شدن برای اندیشه مقاومت در پرتو الهیات معاصر» به سخنرانی پرداخت.
وی گفت: پس از سقوط امپراتوری عثمانی، گفتمان‌ها و نهضت‌هایی در جهان اسلام بوجود آمد که در آن مسائلی از جمله فرهنگ، اجتماع، مبارزات سیاسی داخلی و نفوذ سبک زندگی غربی در جهان عرب و.... بیشتر مورد توجه قرار گرفت و اصولا مسئله اشغالگری رژیم صهیونیستی و فلسطین چندان مورد توجه عملی جهان اسلام نبود.
اما در سال‌های اخیر با توجه به تحولات منطقه و جهان بویژه پس از 7 اکتبر، ضربه‌ای مهلکی به استکبار وارد و باعث افزایش توجهات به مسئله فلسطین شد.
وی معتقد است امروزه با وجود تلاش غرب برای استحاله جهان اسلام و تضاد و تقابل بین هویت غرب و اسلام بحران هویت در جهان اسلام بوجود آمده و در این خلاء هویتی، هویت مقاومت بهترین پاسخ خواهد بود. زیرا مقاومت یک امر فطرت بنیاد است و جزئی جدایی ناپذیر از مفاهیم تمام ادیان است.
دکتر مرتضی مرتضوی کاخک عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی آخرین سخنران این اجلاسیه بود که با عنوان «اقتصاد مقاومت: بازطراحی ساختارهای اقتصادی بر اساس الهیات مقاومت» به سخن پرداخت.
وی در ابتدای سخنان خود گفت: در دنیای پر تلاطمی که سلطه اقتصادی و فشارهای جهانی، آزادی و عدالت را به چالش کشیده، نیازمند یک تغییر بنیادین هستیم: بازطراحی ساختارهای اقتصادی بر شالوده الهیات مقاومت.
الهیات مقاومت، منظومه‌ای از اندیشه، ایمان و کنش اجتماعی و اقتصادی است که با تکیه بر اثر بنیادین و فطری عدم سلطه‌پذیری در همه ابعاد، تمام شئون زندگی انسانی را بستری برای تحقق کرامت انسانی دانسته و در این نگاه، اقتصاد را نه صرفاً تولید ثروت، بلکه بستری برای تحقق کرامت انسانی، عدالت و پایداری جامعه انسانی می‌داند.
بنابراین اقتصاد وسیله‌ای برای بندگی جمعی و برپایی جامعه عادلانه است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: الهیات به عنوان نظامی از باورهای دینی، نقشی اساسی در شکل‌دهی رفتار اقتصادی جمعی ایفا می‌کند و باورها، نوع نگاه انسان به مالکیت، کار، مصرف، تولید و توزیع را تعیین می‌نماید. همچون باور به رزق الهی، باور به حسابرسی اخروی، باور به مسئولیت اجتماعی و ...
الهیات مقاومت افق جامعه‌ای عادل، آزاد و مردمی و اقتصادی را ترسیم می‌کند که ابزار مقابله با سلطه‌ها و زمینه تمدنی نوین اسلامی باشد.
دکتر مرتضوی ادامه داد: در چنین نظامی مشارکت آگاهانه مردم، نیت، الهی و رشد مشترک، محور است و
تغییر ساختار اقتصادی بدون رجوع به الهیات مقاومت ناقص خواهد بود.
وی هدف اقتصاد مقاومت را تحقق و حمایت از تبلور الهیات در بستر اجتماع دانسته و آنرا منشعب از الهام از باورهای الهی و اخلاقی معرفی نمود.
